Ubezwłasnowolnienie osoby nadużywającej alkoholu

publikacja: 2013-04-21, sekcja: prawo rodzinne

Instytucję ubezwłasnowolnienia kojarzymy najczęściej z osobami, które ze względu na niepełnosprawność intelektualną nie są w stanie samodzielnie zatroszczyć się o swoje dobro. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.) można ją jednak zastosować również do osób, u których zaburzenia psychiczne związane są z nadużywaniem alkoholu czy braniem narkotyków.

Co zmienia decyzja o ubezwłasnowolnieniu?

Na początku należy zaznaczyć, że rozróżniamy ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe. To pierwsze powoduje całkowite pozbawienie zdolności do czynności prawnych, natomiast to drugie jedynie częściowo ją ogranicza. W przypadku osób nadużywających alkoholu najprawdopodobniej sąd skłoni się ku orzeczeniu częściowego ubezwłasnowolnienia. Jakie zatem prawa ma osoba ubezwłasnowolniona częściowo? Osoba taka może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego. Ma prawo również bez zgody przedstawiciela może rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że Sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej, a także bez zgody może nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych nie może jednak podejmować niektórych czynności, np. nie może sporządzić i odwołać testamentu.

Kto i gdzie może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Zgodnie z art. 544 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 r. nr 43, poz. 296 z późn. zm.) sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych. W sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jej pobytu.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć jedynie:

krewny w linii prostej (jednak krewni osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, nie mogą zgłaszać wniosku o wszczęcie postępowania, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego),
małżonek,
przedstawiciel ustawowy.

Osoby nie należące do kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie, a widzące potrzebę ubezwłasnowolnienia, np. dalszego krewnego lub obcej osoby potrzebującej pomocy, mogą złożyć jedynie wniosek do prokuratora o wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie.

Wymogi formalne wniosku

Wniosek powinien zawierać:

zakres ubezwłasnowolnienia (częściowe lub całkowite),
krótkie uzasadnienie przyczyn, dla których wniosek został złożony,
stan cywilny osoby, która ma być ubezwłasnowolniona (jeżeli uczestnik pozostaje w związku małżeńskim, należy podać jego imię, nazwisko i adres).

Do wniosku należy dołączyć:

aktualne zaświadczenie lekarskie z rozpoznaniem choroby,
dowód dokonania opłaty stałej 40 zł,
odpis aktu urodzenia (USC) uczestnika postępowania, dla kobiet aktu małżeństwa,
kserokopię dowodu osobistego uczestnika (uczestniczki) postępowania,
odpis aktu cywilnego wskazujący stopień pokrewieństwa wnioskodawcy z uczestnikiem postępowania,
wskazać stan cywilny uczestnika postępowania,
wskazać kandydata na kuratora dla uczestnika postępowania na czas trwania procesu (kuratorem nie może być wnioskodawca),
wskazane jest podanie numeru telefonu wnioskodawcy celem ułatwienia kontaktu z biegłym.

Wniosek i wszystkie załączniki składane są w:

czterech egzemplarzach, gdy uczestnik postępowania (osoba, która ma być ubezwłasnowolniona) jest stanu wolnego,
pięciu egzemplarzach, gdy uczestnik postępowania pozostaje w związku małżeńskim, a małżonek nie jest osobą składającą wniosek.

Ile kosztuje sprawa o ubezwłasnowolnienie?

Opłata stała wynosi 40 zł. Dodatkowo należy uwzględnić zaliczki dla biegłego, czyli ok. 500 zł. Opłaty można uiścić na poczcie na podany w wezwaniu numer konta lub w kasie Sądu Okręgowego, każdorazowo podając numer sprawy, który również znajdziemy na wezwaniu. Warto pamiętać, że wnioskodawca może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych, składając wniosek o zwolnienie od kosztów z załączonym Oświadczeniem o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 545 par. 4 kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie podlega karze grzywny. Dalego zawsze tego typu wniosek warto skonsultować z prawnikiem.

-----
NOWOŚĆ! Poradnik "Rozwód i separacja, kompendium wiedzy", zawierający odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w trakcie spraw rozwodowych, dotyczących separacji oraz unieważnienia małżeństwa.
Publikacja dostępna online w formie elektronicznej, po zakupieniu przesyłana na skrzynkę pocztową w ciągu kilku minut.

Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo rodzinne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.