Likwidacja szkody z OC sprawcy w pytaniach i odpowiedziach
publikacja: 2013-12-15, sekcja: prawo cywilneKto ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą wskutek wypadku drogowego?
Co do zasady, zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu cywilnego, odpowiedzialność za szkodę powstałą wskutek wypadku drogowego (szkoda na mieniu oraz na osobie) albo kolizji drogowej (szkoda tylko na mieniu), stanowi przejaw odpowiedzialności cywilnej, a więc odpowiada posiadacz pojazdu mechanicznego, który spowodował wypadek/kolizję.
Do kogo powinno się więc zgłaszać roszczenie o odszkodowanie z tytułu powstałej szkody?
Ponieważ ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (OC) należy do ubezpieczeń obowiązkowych, każdy posiadacz pojazdu mechanicznego powinien mieć zawartą z ubezpieczycielem (przez siebie wybranym) umowę odpowiedzialności cywilnej. Wówczas obowiązek wypłaty należnego świadczenia przechodzi na ubezpieczyciela, w związku z czym roszczenie o odszkodowanie powinno się skierować do odpowiedniego Towarzystwa Ubezpieczeniowego, podając w tym celu numer OC sprawcy.
Jaki jest termin na zgłoszenie szkody z ubezpieczenia sprawcy?
Powszechnie przyjmuje się, iż szkoda powinna zostać zgłoszona do ubezpieczyciela w trybie natychmiastowym, szczególnie w przypadku szkód na mieniu. Jednak wiążące są terminy ogólne uregulowane w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 4421 § 1 k. c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Termin ten ulega jednak znacznemu wydłużeniu jeśli szkoda wynikła z występku lub zbrodni - roszczenie przedawnia się z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa. Dodatkowo przepisy k.c. chronią również małoletnich, ponieważ w ich przypadku przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nich pełnoletności.
Jakie dokumenty są wymagane aby uzyskać odszkodowanie?
Co do zasady wystarczy numer ubezpieczenia OC sprawcy. Jednak warto zabezpieczyć się, uzyskując więcej danych na temat sprawcy i okoliczności zdarzenia (spisane oświadczenie o spowodowaniu szkody podpisane przez sprawcę, numer i seria dowodu osobistego oraz numer prawa jazdy sprawcy, dane z dowodu rejestracyjnego samochodu - nr rejestracyjny, marka, model pojazdu). Art. 16 Ustawy o działalności ubezpieczeniowej, regulujący kwestię czynności ubezpieczyciela w przypadku szkody, dopuszcza możliwość pisemnego poinformowania poszkodowanego, jakie dokumenty musi on dostarczyć, by możliwe było ustalenie odszkodowania, dlatego też warto być przygotowanym na taką ewentualność.
Ile czasu ma ubezpieczyciel na wypłatę odszkodowania?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, ubezpieczyciel ma obowiązek wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W przypadku, gdy zachodzą szczególne okoliczności umożliwiające ustalenie wysokości odszkodowania albo sprawa jest skomplikowana, a termin 30-dniowy nie wystarczył na wyjaśnienie wszystkich spornych okoliczności, ubezpieczyciel może - przy zachowaniu należytej staranności - wypłacić odszkodowanie w terminie 14 dni od dnia, w którym wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności było możliwe z tym jednak zastrzeżeniem, iż termin ten nie może przekroczyć 90 dni, licząc od chwili zgłoszenia szkody. Jest to więc maksymalny termin na wypłatę całości odszkodowania.
Jakie kroki należy podjąć jeśli ubezpieczyciel narusza obowiązujące terminy?
W przypadku, gdy odszkodowanie nie zostało wypłacone we wskazanym terminie, poszkodowany ma prawo żądać odsetek ustawowych za czas opóźnienia. Taka możliwość wynika bezpośrednio z art. 481 k.c. regulującego kwestię opóźnienia w spełnianiu świadczeń pieniężnych, do których zaliczamy między innymi wypłatę odszkodowania. Ponadto zgodnie z przepisami ustawy o działalności ubezpieczeniowej, w sytuacji naruszenia 90-dniowego terminu w kwestii wypłaty odszkodowania, za niedopełnienie wynikającego wprost z przepisów prawa obowiązku, organ nadzoru nakłada na ubezpieczyciela karę.
Czy ma znaczenie rodzaj szkody - na osobie czy na mieniu?
W kwestii zgłoszenia roszczenia rodzaj szkody nie ma większego znaczenia, jednak na poszkodowanego są nałożone różne obowiązki w zależności w jakim zdarzeniu uczestniczy. Jeśli doszło do kolizji drogowej (wystąpiły szkody tylko na mieniu, np. uszkodzony pojazd), nie ma obowiązku wzywania policji ani innych służb. Jeśli jednak miał miejsce wypadek drogowy (wystąpiły szkody na mieniu oraz na osobie w postaci uszczerbku na zdrowiu albo śmierci), poszkodowany jak i sprawca zgodnie z art. 44 kodeksu drogowego oraz większością zapisów Ogólnych Warunków Ubezpieczeń mają obowiązek bezzwłocznie wezwać policję, pogotowie i w razie potrzeby straż pożarną (kiedy poszkodowani są uwięzieni w pojazdach). Niedopełnienie tych obowiązków może być przyczyną braku wypłaty odszkodowania z tytułu doznanej szkody.
Czy w ramach zawartej umowy ubezpieczenia, towarzystwo ubezpieczeń ma prawo nałożyć na sprawcę/poszkodowanego dodatkowe obowiązki niż te, które wynikają z przepisów Kodeksu drogowego?
Co do zasady, ubezpieczyciel nie ma takiego prawa, jednak często zdarza się, iż kreuje dodatkowe obowiązki dla ubezpieczonego, takie jak np. maksymalne terminy zgłoszenia szkody, obowiązek wezwania policji w przypadku kolizji, a ich treść umieszcza w Ogólnych Warunkach Ubezpieczeń. Jednakże większość tego rodzaju zapisów stanowi tzw. klauzule niedozwolone (abuzywne), gdyż kształtuje prawa i obowiązki stron w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy ubezpieczonego. Takie postanowienia umowy, jeśli nie zostały indywidualnie uzgodnione z ubezpieczonym, zgodnie z art. 3851 § Kodeksu cywilnego, nie wiążą go. Potwierdza to również linia orzecznictwa - warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta z 19 października 2003 r (sygn. XVII Amc 45/02), w którym skład orzekający słusznie zauważył, iż towarzystwa ubezpieczeniowe nie mogą zapisywać w OWU maksymalnych terminów zgłoszenia szkody i odmawiać wypłaty tylko w przypadku ich przekroczenia.
-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo cywilne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.
