Jak wzruszyć prawomocny wyrok łączny?

publikacja: 2014-02-06, sekcja: prawo karne

Instytucja wyroku łącznego uregulowana została przez polskiego ustawodawcę w art. 92 kodeksu karnego. Zgodnie z brzmieniem powyższego przepisu wydaniu wyroku łącznego nie stoi na przeszkodzie, że poszczególne kary wymierzone za należące do ciągu przestępstw lub zbiegające się przestępstwa zostały już w całości albo w części wykonane. Jednak ewidentnie wydaniu wyroku łącznego powinno stać na przeszkodzie zatarcie skazania unormowane w art. 73 k.k. Tymczasem zdarza się, iż przy łączeniu kar w wyroku łącznym Sąd bierze pod uwagę orzeczenie, które zgodnie z regulacją ustawową uległo zatarciu - Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby (art. 73 § 1 k.k.).

Co do zasady w takiej sytuacji skazany powinien w odpowiednim terminie wnieść apelację do sądu odwoławczego, a jeżeli utrzyma on w mocy wydane wskutek błędu orzeczenie Sądu I instancji, stronie przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego na podstawie art. 519-520 k.p.k. Problem pojawia się w chwili, gdy strona nie zaskarżyła orzeczenia, które wskutek upływu ustawowego terminu stało się prawomocne. W takiej sytuacji strona traci swoje prawo do wniesienia skargi kasacyjnej zgodnie z art. 520 § 2 k.p.k., który mówi, iż strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść.

W takim przypadku stronie postępowania przysługuje jedno uprawnienie, którego skuteczna realizacja może skutkować wzruszeniem prawomocnego wyroku łącznego – kasacja nadzwyczajna. Instytucja ta została uregulowana w art. 521 Kodeksu postępowania karnego zgodnie, z którym Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich, może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie. Niniejsze uprawnienie przysługuje również Rzecznikowi Praw Dziecka jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia praw dziecka. Według stanowiska Sądu Najwyższego ( postanowienie z dnia 1 lipca 1999 r. – V KZ 31/99) prawo do skorzystania z nadzwyczajnego środka zaskarżenia w odniesieniu do każdego rodzaju orzeczenia nie stanowi zasady konstytucyjnej, a zatem może być ono dowolnie limitowane przez ustawodawcę. Tym samym strona ( bądź jego pełnomocnik), podejmując starania o ewentualne wzruszenie prawomocnego postanowienia sądowego, może jedynie złożyć do jednego ze szczególnych podmiotów wskazanych w art. 521 prośbę o wniesienie skargi kasacyjnej, a prośba taka powinna być rozpatrzona w ramach swobodnego, acz nie dowolnego, uznania podmiotu, do którego złożona została stosowna prośba (fragment uzasadnienia ww. postanowienia).

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w przedmiocie tego szczególnego uprawnienia wydaje się być jednolite i klarowne.  Pomimo faktu, iż tzw. podmioty szczególne mają szersze uprawnienia w zakresie zaskarżenia kasacją (szerszy krąg orzeczeń, podlegających zaskarżeniu) niż strony, fakt ten nie stanowi ograniczenia konstytucyjnego prawa (art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) do zaskarżenia orzeczeń sądowych. Podobny pogląd głoszą autorzy Komentarza do k.p.k. – Hofmański, Sadzik, Zgryzek. Pomimo szerszego zakresu uprawnień, Prokurator Generalny oraz Rzecznik Praw Obywatelskich, muszą spełnić co najmniej te same wymogi skargi kasacyjnej, które obowiązują strony. Wszelkie wątpliwości wynikające z tego tytułu rozwiązał Sąd Najwyższy, postanowieniem z dnia 12 listopada 2002 roku (V KKN 317/01). W przedmiotowej sprawie nie uwzględnił on nadzwyczajnego środka zaskarżenia wniesionego przez Ministra Sprawiedliwości (przed nowelizacją k.p.k. owe uprawnienie przysługiwało również Ministrowi Sprawiedliwości), z uwagi na brak podstaw kasacji uregulowanych w art. 530 k.p.k. W przypadku kasacji koniecznym jest bowiem wykazanie zarówno istnienia rażącego naruszenia prawa, jak i możliwości wywarcia istotnego wpływu na treść rozstrzygnięcia, czego podmiot szczególny nie uczynił. Reasumując - pomimo szerszych uprawnień, podmioty z art. 521 k.p.k. muszą czynić zadość wymaganiom skargi kasacyjnej tak samo jak strony.

Istotną informację dla stron stanowi treść art. 638 k.p.k. zgodnie z którym wydatki poniesione w związku z wniesieniem kasacji przez tzw. podmioty szczególne ponosi Skarb Państwa ( brak opłat ponoszonych przez strony). Ponadto nie obowiązuje ich termin a w związku z tym nadzwyczajna skarga kasacyjna może być wniesiona w każdym czasie (art. 524 § 2 k.p.k.). Wyjątek od reguły stanowi treść § 3 ww. przepisu, gdyż niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo karne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.