Jak dostać pełnomocnika z urzędu?

publikacja: 2014-09-16, sekcja: prawo cywilne

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części, może domagać się ustanowienia adwokata lub radcy prawnego (art. 117 ust. 1 k.p.c.). Osoby niezwolnione przez sąd od kosztów sądowych również mogą domagać się ustanowienia pełnomocnika z urzędu, jeżeli złożą oświadczenie, z którego wynikać będzie, że nie są w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia pełnomocnika bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Dopuszczalność domagania się ustanowienia pełnomocnika z urzędu przez osobę niezwolnioną od kosztów sądowych potwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 15 marca 2013 r. (sygn. akt V CZ 94/12).

Należy jednak pamiętać, co podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 października 2009 r., że ustanowienie dla strony przez sędziego lub referendarza sądowego pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego nie jest równoznaczne z przyznaniem zwolnienia od kosztów sądowych (sygn. akt I PZ 14/09). Są to dwie przenikające się, ale mimo wszystko odmienne instytucje, które regulują inne przepisy.

Wniosek o ustanowienie pełnomocnika strona zgłasza wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, który niezwłocznie przesyła ten wniosek sądowi właściwemu (art. 117 § 4 k.p.c.). Sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny. W orzecznictwie utarł się pogląd głoszący, że nie można przyjąć, aby sama odmowa ustanowienia przez sąd pełnomocnika z urzędu stanowiła czynnik pozbawiający stronę możności obrony jej praw (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2007 r., sygn. akt I CSK 199/07).

Swego rodzaju novum stanowi możliwość wskazania przez stronę we wniosku imiennie adwokata bądź radcy prawnego, który miałby reprezentować ją w sprawie. W takim przypadku właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, w miarę możliwości i w porozumieniu ze wskazanym adwokatem lub radcą prawnym, wyznaczy adwokata lub radcę prawnego wskazanego przez stronę (art. 117³ ust. 3 k.p.c.). Wskazanie to nie jest jednak wiążące, gdyż wyznaczenie wskazanego pełnomocnika wymaga porozumienia właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych ze wskazanym adwokatem lub radcą prawnym.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo cywilne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.