Czy można odmówić badań DNA przed Sądem w sprawie o ustalenie ojcostwa

publikacja: 2014-11-20, sekcja: prawo rodzinne

Sądowe ustalenie ojcostwa polega na wydaniu wyroku, w którym stwierdza się, że dziecko urodzone poza małżeństwem pochodzi od określonego mężczyzny. Z takim powództwem mogą wystąpić:

  • dziecko,
  • matka dziecka,
  • domniemany ojciec dziecka,
  • prokurator.

W Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym zawarta została regulacja tzn. „domniemania ojcostwa”. Zgodnie z tą regulacją domniemywa się, że ojcem dziecka jest mężczyzna który obcował z matka dziecka nie dawniej niż w 300, a nie później niż 181 dniu przed urodzeniem się dziecka. Powyższe domniemanie może zostać obalone przez mężczyznę, który wykaże, że nie jest ojcem. Dodatkowo, możliwe jest podniesienie zarzutu wskazującego, ze w danym czasie matka dziecka obcowała jeszcze z innym mężczyzną lub mężczyznami, a ponadto z okoliczności musi wynikać, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne. 

W procesie o ustalenie ojcostwa, jednym ze sposobów jego ustalenia może być wykonanie badań DNA. Z wnioskiem o takie badanie występuje strona na podstawie art. 309 KPC, a sąd z reguły powinien uwzględnić wyżej wymieniony wniosek dowodowy. Przeprowadzenie takich badań służy bowiem przede wszystkim dobru dziecka.

Warto w tym miejscu wyraźnie zaznaczyć, iż sąd nie może zmusić stronę swoim nakazem do oddania materiału biologicznego celem jego zbadania. Sąd może jedynie próbować nakłonić taką osobę do niestawienia przeszkód wykonania takiego badania. Dzieje się tak, ponieważ przeprowadzenie wyżej wskazanego dowodu wiąże się zazwyczaj z naruszeniem nietykalności cielesnej ( II CRN 197/95). Należy jednak pamiętać, że strony winny dostarczać dowody potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy, w związku z czym odmowa poddania się badaniom przyrodniczym może spowodować znaczne osłabienie wiarygodności twierdzeń strony, która nie chce dopuścić do wykonania badania.

W przypadku gdy strona np. pozwany mężczyzna, stwarza utrudnienia przeprowadzenie dowodu, np. odmawia wykonania badań DNA, matka dziecka może powołać się na tzn. „presumpcję faktyczną”, tj. uznanie istnienia faktu, w tym przypadku ustalenia ojcostwa pozwanego, na podstawie innych ustalonych faktów (potwierdzenia obcowania z matką dziecka w wyżej wymienionym okresie, zeznań świadków potwierdzających to zdarzenie). Dalej w orzeczeniu SN z dnia 16 lutego 1996 r., sygn.. akt:  II CRN 197/95 możemy przeczytać, iż „ nieuzasadniona odmowa strony poddaniu się badaniu przyrodniczemu może być przez sąd oceniana dla tej strony bardzo negatywnie przy analizowaniu w sprawie ostatecznego wyniku postępowania dowodowego (233 § 2 KPC)”. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż pozbawienie sądu możliwości skorzystania z dowodu w postaci opinii zakładu naukowego dot. badania kwasu DNA, a więc uszczuplenie materiału dowodowego, poprzez odmowę poddania się badaniu przez stronę zobowiązaną do takiego badania, może być podstawą do opartego na domniemaniu faktycznym, ustalenia sądu zgodnego z twierdzeniami strony przeciwnej.

W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z orzeczeniem SN  z dnia 14 stycznia 1998 r., sygn. akt: I CKN 412/97, w Kodeksie Postępowania Cywilnego nie ustanowiono żadnej hierarchii dowodowej, tj. nie wskazano który dowód jest ważniejszy od innego ( np. badania DNA czy zeznania świadków), bowiem żaden dowód nie wiąże sądu i każdy z nich podlega swobodnej ocenie sędziowskiej zgodnie z art. 223 § 1 KPC. Sąd ten jednak wskazał, iż dowód z badań DNA, zwłaszcza wykluczający ojcostwo, ma szczególny charakter, gdyż należy go uważać za bardziej pewny niż zeznania świadków czy stron. 

-----
NOWOŚĆ! Poradnik "Rozwód i separacja, kompendium wiedzy", zawierający odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w trakcie spraw rozwodowych, dotyczących separacji oraz unieważnienia małżeństwa.
Publikacja dostępna online w formie elektronicznej, po zakupieniu przesyłana na skrzynkę pocztową w ciągu kilku minut.
 
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo rodzinne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.