Wady oświadczenia woli - bezwględna nieważność

publikacja: 2015-01-18, sekcja: prawo cywilne

Kodeks cywilny normuje swoistą instytucje zwaną „wady oświadczenia woli”. Pod pojęcie oświadczenia woli możemy rozumieć decyzję człowieka wywołującą skutki cywilnoprawne. Termin wady oświadczenia woli to zbiorcza nazwa dla stanów faktycznych – które w razie zaistnienia skutkują tym, iż oświadczenie woli pozbawione jest skuteczności prawnej. Do wad oświadczenia woli zgodnie z regulacją KC zalicza się:

  • Brak świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli;
  • Pozorność;
  • Błąd;
  • Postęp;
  • Groźba.

BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY

„Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie może być rozumiany dosłownie, wobec czego nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości i ustania czynności mózgu. Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania”. (wyrok SA w Szczecinie z dnia 23 stycznia 2014 r., I ACa 795/13)

Natomiast brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli to takim stan, w którym osoba rozumie swoje działania, jednak z uwagi na pewne czynniki psychiczne oddziaływujące negatywne  -  pozbawiona jest możliwości nieskrępowanego decydowania. Jako przykład można podać tutaj działania pod wpływem głodu narkotycznego. Innym przykładem może być złożenie oświadczenia woli, w którym brak jest swobody powzięcia i wyrażenia decyzji, w przypadku ostatecznego wyczerpania organizmu i siły woli będącej wynikiem ciężkiej choroby.

Art. 82 KC dotyczący wad oświadczenia woli takich jak brak swobody lub świadomości powzięcia decyzji wymienia przykładowo przypadki, w których może nastąpić taki stan faktyczny - dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Brak świadomości albo swobody powzięcia decyzji skutkuje tym, iż oświadczenie woli złożone w/w warunkach jest BEZWZGLĘDNIE NIEWAŻNE.

POZNORNOŚĆ     

Pozorność ma miejsce wtedy gdy, strony wspólnie i zgodnie ustalą, iż chociażby jedno z oświadczeń woli złożone przez którąkolwiek ze stron nie będzie wywoływało skutków prawnych wyrażonych w tej czynności. Przykładem pozorności może być podpisanie umowy o pracę z jakoś osobą w celu określonych dla niej korzyści, jednak w rzeczywistości osoba taka wie, że nie będzie świadczyć pracy dla tego pracodawcy, a pracodawca ma wiedzę, iż praca ta nie będzie świadczona na jego rzecz.

Oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru jest BEZWGLĘDNIE NIEWAŻNE. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności ( np. sporządzenie umowy sprzedaży mieszkania za określoną cenę, jednak w rzeczywistości darowanie tego mieszkania.).

Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

Nadmienić należy, iż złożenie oświadczenia woli tylko dla pozoru albo w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcia decyzji i wyrażenia woli powoduje BEZWZGLĘDNĄ NIEWAŻNOŚĆ. Oznacza to, iż czynność dokonana w takich warunkach jest nieważna z mocy samego prawa i nie wywołuje skutków prawnych.  

Wskazać należy, iż nie zastosowanie się do powyższych przepisów nie może być uchylone poprzez indywidualną umowę stron.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo cywilne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.