Odsetki - rodzaje i sposób obliczania.

publikacja: 2018-12-13, sekcja: prawo cywilne

Odsetki – pod tym pojęciem, co do zasady, należy rozumieć wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału lub za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Odsetki mogą być zastrzeżone w ustawie, wynikać z orzeczenia sądowego, decyzji organu lub z umowy między stronami. Przy formułowaniu klauzuli dotyczącej zapłaty odsetek np. w umowie, jak również przy żądaniu zasądzenia odsetek w pozwie, należy pamiętać o właściwym wskazaniu jakich odsetek domagamy się od strony przeciwnej, albowiem w aktualnym stanie prawnym nie ma jednolitej wysokości odsetek. Ustawodawca wyróżnia kilka rodzajów odsetek, o czym poniżej.

Rodzaje odsetek:

1. Odsetki ustawowe tzw. kapitałowe – ich podstawę prawną tworzy art. 359 § 2 kodeksu cywilnego. Należne są za czas od powstania zobowiązania do jego wymagalności, jako wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy lub za obracanie własnymi pieniędzmi w cudzym interesie. Mają one zastosowanie, gdy obowiązek zapłaty odsetek, czyli np. umowa lub orzeczenie sądowe, nie określi ich wysokości. Aktualnie wysokość przedmiotowych odsetek wynosi 5,00% w stosunku rocznym.

2. Odsetki ustawowe maksymalne – normowane są art. 359 § 2¹-2³ kodeksu cywilnego. Według tego artykułu maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych w stosunku rocznym. Z tego wynika, że ich wartość w 2018 roku wynosi 10,00% w stosunku rocznym. Powyższe przepisy wprowadzają również ustawowy zakaz zastrzegania w czynnościach prawnych np. w umowach, odsetek, które miałyby większą wartość niż odsetki maksymalne.

3. Odsetki ustawowe za opóźnienie – art. 481 kodeksu cywilnego jest podstawą prawną do naliczania tych odsetek. Przedmiotowe odsetki są należne, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Wprowadza on zasadę, według której już samo opóźnienie niewynikające z winy dłużnika jest podstawą dla wierzyciela domagania się odsetek za opóźnienie. Na rok 2018 wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi 7,00% w stosunku rocznym. Przepis ten nie stosuję się do naliczania odsetek w transakcjach, które zawierane są między przedsiębiorcami.

4. Odsetki maksymalne za opóźnienie – określa je art. 481 § 2¹-2³ kodeksu cywilnego. Ustawodawca zastrzegł, że odsetki maksymalne za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie mogą przekraczać dwukrotności wartości odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym. Na rok 2018 ich wysokość jest równa 14,00% w stosunku rocznym. Dodatkowo należy zaznaczyć, że jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, tzn. jest wyższa niż 14,00 % to należą się odsetki maksymalne za opóźnienie

5. Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – podstawę prawną do naliczania odsetek za opóźnienie między przedsiębiorcami stanowić będzie „Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych” z dnia 8 marca 2013 r. Przedmiotowa ustawa określa uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych. Akt prawny precyzuje, w jakich przypadkach należą się wyższe odsetki tj. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych i od jakiego momentu są one wymagalne. Co do zasady w transakcjach handlowych wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: po pierwsze wierzyciel spełnił swoje świadczenie po drugie wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie. Na rok 2018 wysokość tych odsetek wynosi 9,50% w stosunku rocznym.

6. Odsetki za zwłokę w Ordynacji Podatkowej – Od zaległości podatkowych, z pewnymi wyjątkami, naliczane są odsetki za zwłokę. Odsetki zgodnie z Ordynacją Podatkową w 2018 wynoszą 8,00% w stosunku rocznym. Jednakże w szczególnych przypadkach odsetki za zwłokę mogą być obniżone lub podwyższone, odpowiednio o 50% i 150%. Na rok 2018 będą wówczas wynosić 4,00% lub 12,00%.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo cywilne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.