Czy pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego?

publikacja: 2022-04-06, sekcja: inne obszary prawa

Pracownik, który zawiera z pracodawcą umowę o pracę, zobowiązuje się do wykonywania pracy pod jego kierownictwem. Oznacza to, że pracodawca jest uprawiony m.in do wydawania pracownikowi poleceń, które są, co do zasady, dla niego wiążące.

Jeżeli więc pracownik nie wykonał polecenia służbowego, pracodawca może zastosować wobec niego karę porządkową, a nawet rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Powyższe potwierdza Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 kwietnia 1997 r., sygn. akt: I PKN 40/97 „bezzasadna odmowa wykonania polecenia dotyczącego pracy może uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 KP) bez potrzeby uprzedniego stosowania kar porządkowych.”

Należy jednak zauważyć, że nie każde polecenie pracodawcy będzie dla pracownika wiążące, gdyż przepisy zawarte w Kodeksie pracy, określają tzw. granice podporządkowania. Zgodnie z regułami zawartymi w Kodeksie pracy pracownik jest obowiązany stosować się do poleceń przełożonych, pod warunkiem, że polecenia te:

  1. dotyczą pracy (np. sposobu wykonywania czynności, zobowiązania do wykonania kontrolnych badań lekarskich )
  2. nie są sprzeczne z umową o pracę (chodzi o rodzaj umówionego zakresu obowiązków, z pewnymi ściśle określonymi wyjątkami);
  3. nie są  sprzeczne z przepisami prawa ( dla przykładu, polecenie nie może dotyczyć popełnienia przestępstwa przez pracownika) .

Przedmiotowe regulacje prowadzą do wniosku, że w sytuacji gdy polecenie służbowe nie będzie spełniało wyżej wskazanych warunków, pracownik będzie mógł odmówić jego wykonania i to bez negatywnych dla niego konsekwencji. Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2019 r., II PK 175/18, w którym słusznie zauważono, że „ o ile wykonywanie poleceń przełożonych jest w świetle art. 100 § 1 KP jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych, to nie każde niezastosowanie się do owych poleceń może być kwalifikowane jako poważne uchybienie temu obowiązkowi. W szczególności, pracownik nie powinien bezkrytycznie wykonywać wszystkich poleceń przełożonych, lecz tylko te, które dotyczą pracy i które nie są niezgodne z prawem. Co więcej, bezkrytyczne wykonanie bezprawnego polecenia, którego realizacja choćby potencjalnie zagraża interesom pracodawcy i którego szkodliwości dla tych interesów pracownik był albo powinien być świadomy, może zostać zakwalifikowane jako naruszenie określonego w art. 100 § 2 pkt 4 KP pracowniczego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy, a nawet może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę.”

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji inne obszary prawa oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.